Qua Minh Sử tìm hiểu con người thật của các nhân vật trong Truyện Kiều:
Hồ Tôn Hiến, Từ Hải cùng vợ bé
Hồ Bạch Thảo
Ðể nắm vững nội dung bài viết một các rốt ráo, xin đề nghị bạn đọc sử dụng bản đồ Google [http://maps.google.com], vùng ven biển Trung Quốc, thuộc tỉnh Chiết Giang [Zhejiang], phía nam Thượng Hải. Quân của Hồ Tôn Hiến, Từ Hải thường lui tới hoạt động chung quanh vũng biển hình tam giác, góc phía tây là Hàng Châu. Có một vài địa danh vùng này vẫn tồn tại trong bản đồ hiện nay như: Gia Hưng châu [Jiaxing], trấn Sạ Phố [Zhapu], sông Tiền Ðường [Qiantangjiang], Hàng Châu [Hangzhou],Tô Châu [Suzhou], Thượng Hải [Shanghai].
Nội dung bài là bản dịch Liệt truyện Hồ Tôn Hiến trong Minh Sử, (quyển 205) liên quan đến các nhân vật nêu tại đầu đề; nhưng trước khi đi vào chính văn xin lược qua một vài nét khái quát:
Hồ Tôn Hiến đậu Tiến Sĩ, ra làm quan đến chức Án Sát Chiết Giang. Dựa vào viên quan giám sát có uy thế đương thời, Tôn Hiến được thăng chức Tuần phủ, rồi Tổng đốc.
Giao tranh với Từ Hải tại vùng Chiết Giang bị thua, Tôn Hiến đổi sách lược bằng cách cầu hoà.
Tôn Hiến dùng thuyết khách móc nối với một đầu đảng giặc tên Uông Trực, người đứng vào hàng đàn anh Từ Hải.
Uông Trực cho con nuôi đến giúp Tôn Hiến dụ Hải ra hàng; Tôn Hiến lại dùng tiền, lễ vật dụ người thiếp của Hải để khuyên chồng ra hàng.
Tôn Hiến dùng kế ly gián giết được Từ Hải cùng hai đồng đảng là Trần Ðông, Ma Diệp.
Rồi viên tướng giặc đầu hàng đã từng giúp cho Từ Hải là Uông Trực cũng bị giết luôn.
Sự thất tín của Tôn Hiến khiến quân Nụy [Nhật] đến phục thù, cướp phá nhiều tỉnh vùng duyên hải. Các quan lại dâng biểu đàn hặc Tôn Hiến đã gây hoạ cho Trung Quốc.
Tôn Hiến dùng các vật quý như hươu trắng, rùa trắng dâng lên vua Gia Tĩnh để không những được tha mà còn được thăng chức coi luôn các tỉnh duyên hải. Nhưng cuối cùng lại bị đàn hạch tiếp, nên buồn mà chết.
Tranh mừng thọ 50 tuổi của Hồ Tôn Hiến và hai phu nhân. (Tranh: Public Domain)
Liệt truyện Hồ Tôn Hiến
Hồ Tôn Hiến tự Nhữ Trinh, người đất Tích Khê [tỉnh An Huy], đậu Tiến sĩ năm Gia Tĩnh thứ 17 [1538]. Lần lượt giữ chức tri huyện Ích Ðô và Dư Diêu; rồi được thăng Ngự sử, Tuần án Tuyên, Ðại. Nhận chiếu chỉ coi quân Tả vệ Ðại Ðồng tại Dương Hoà, Ðộc Thạch, Tốt Tụ, Như Hoa; Tôn Hiến một mình cưỡi ngựa đến chiêu dụ Hứa Vật Tỷ nên bình định được.
Năm Gia Tĩnh thứ 33 [1554] làm Án sát Chiết Giang. Lúc bấy giờ Uông Trực, người đất Hấp, chiếm 5 đảo; xui giặc Nuỵ [Nhật Bản] vào cướp phá; còn bọn Từ Hải, Trần Ðông, Ma Diệp sào huyệt tại Thạch Lâm, Sạ Phố, Xuyên Sa Oa, hằng ngày cướp phá các quận ấp. Vua Gia Tĩnh mệnh Trương Kinh làm Tổng đốc, Lý Thiên Sủng làm Tuần phủ Chiết Giang; lại mệnh Thị lang Triệu Văn Hoa giám sát đôn đốc quân vụ. Văn Hoa dựa vào Nghiêm Tung, người có uy thế trong triều lúc bấy giờ, để đưa nhiều sách hạch, Kinh và Thiên Sủng không nghe, chỉ có một mình Tôn Hiến hùa theo. Văn Hoa rất bằng lòng Tôn Hiến và tìm cách bài xích hai người kia.
Lúc bấy giờ giặc Nuỵ đánh Gia Hưng, viên thủ thần dùng rượu độc giết được vài trăm, rồi Tổng đốc Kinh phá giặc tại Vương Giang Kính, Tôn Hiến có dự vào; nhưng Văn Hoa hoàn toàn che công của Kinh và quy công cho Tôn Hiến. Rồi tìm cách vu hãm Thiên Sủng, thăng Tôn Hiến chức Hữu thiêm Ðô Ngự sử để thay thế chức Tuân phủ Chiết Giang. Lúc này giặc Nuỵ tại Thạch Lâm di chuyển về Ðào Trạch, thế lực hơi giảm. Lại gặp lúc Tuần phủ Tô [Tô Châu], Tung, đánh Nuỵ tại Hứa Thự; Văn Hoa muốn tranh công nhưng không được, nên rất hận, bèn mang binh đến đánh tàn quân của giặc tại Ðào Trạch. Tôn Hiến tham dự, mang 4000 quân tinh nhuệ tại doanh Chuyên Kiều hẹn giáp công. Quân Nuỵ tử chiến, quân Tôn Hiến chết hơn 1000 tên; Văn Hoa sai Phó sứ Lưu Ðảo đánh, lại đại bại. Rồi quân Nuỵ xâm phạm các châu huyện vùng Chiết Ðông, giết quan lại văn võ rất nhiều. Tôn Hiến cùng Văn Hoa bàn kế chiêu an; Kế đó Văn Hoa về triều, y bài xích Tổng đốc Dương Nghi cùng tiến cử Tôn Hiến chức Hữu Thị lang bộ Binh để thay thế.
Trước đó Tôn Hiến sai hai thuyết khách tên Tưởng Châu, Trần Khả Nguyện đến dụ Quốc vương Nhật Bản; gặp con nuôi của Uông Trực là Ngạo tại vùng 5 đảo, bèn mời đến gặp Trực. Trực trước đây dụ quân Nuỵ đến, Nuỵ kiếm được rất nhiều lợi, nên càng ngày càng đến các đảo này. Nhưng quân Trực đánh nhau bị chết nhiều, cả đảo không có người về, nên nhà có người chết đều oán Trực. Trực và Ngạo cùng bọn Hoa Bích Xuyên, Vương Thanh Khê, Tạ Hoà giữ 5 đảo; người trên đảo gọi Trực là Lão Thuyền Chủ. Tôn Hiến với Trực là đồng hương, nên tìm cách chiêu dụ; thả mẹ và vợ Trực ra khỏi ngục Kim Hoa, rồi tư cấp rất hậu. Bọn Châu chuyển lời dụ của Tôn Hiến, Trực động tâm; lại được biết mẹ và vợ bình an, Trực rất mừng nói rằng:
“Du Ðại Du (1) tuyệt đường về của tôi, nếu tha cho việc làm tại Hứa Thị (2), thì tôi cũng muốn về; nhưng hiện nay Quốc vương Nhật Bản đã mất, các đảo không thuận nhau, nên cần phải chiêu dụ từ từ.”
Nhân lưu Châu lại, cho Ngạo cùng Khả Nguyện về. Tôn Hiến ưu đãi Ngạo, lệnh lập công; Ngạo đánh phá quân Nuỵ tại Châu Sơn và Liệt Biểu. Tôn Hiến xin triều đình ban cho Ngạo vàng, tiền; rồi cho trở về. Ngạo rất mừng, báo tin việc Từ Hải mang quân vào. Chẳng bao lâu bọn Hải dẫn quân Nuỵ tại 2 đảo Ðại Ngung, Lung Ma xâm lược Qua Châu, Thượng Hải, Từ Khê; riêng Hải mang hơn một vạn quân đánh phá Sạ Phố, phối hợp với bọn Trần Ðông, Ma Diệp. Tôn Hiến chặn giặc tại Ðường Thê, cùng Tuần phủ Nguyễn Ngạc làm thế ỷ dốc (3). Lúc quân Từ Hải tiến đến Tao Lâm, Ngạc sai viên Du kích Tôn Lễ đánh Hải tại Tam Lý Kiều, Sùng Ðức. Lễ tử trận, Ngạc rút lui về Ðồng Hương.
Tôn Lễ người đất Thường Thục, từ chức Thiên hộ Do Thế lên đến quyền Ðô đốc thiêm sự. Kiêu dõng dám đánh, luyện quân 3000 đánh phá Nuỵ nhiều lần, đến nay bại tử trận, truy tặng Ðô đốc đồng tri, thụy Trung Tráng, ban đền thờ tại Tao Lâm.
Sau khi Ngạc rút vào Ðồng Hương, giặc thừa thế vây. Tôn Hiến nói rằng:
“Cùng với Ngạc chịu vây hãm thực vô ích!”
Rồi trở về Hàng Châu bày kế, sai Chỉ huy Hà Chính mang thư của Ngạo đến dụ Từ Hải hàng. Hải kinh ngạc nói:
“Lão Thuyền Chủ cũng hàng ư!”
Lúc bấy giờ Hải bị thương, nên trong lòng có phần dao động, nói rằng:
“Quân có 3 cánh, không phải do một mính tôi chỉ huy.”
Chính nói:
“Trần Ðông đã ước hẹn với họ rồi, chỉ lo một mình ông mà thôi.”
Do đó Hải nghi Ðông. Riêng Ðông được tin có sứ giả của Tôn Hiến tại doanh của Hải, rất kinh sợ; bởi vậy hai bên có hiềm khích. Sau khi thuyết được Hải, Hải cho sứ đến tạ và yêu sách tài vật, tất cả đều được đáp lại theo lời xin. Hải bèn trả lại 200 tù binh bị bắt, giải vây Ðồng Hương. Trần Ðông đánh thêm 1 ngày, rồi cũng bỏ trở về sào huyệt tại Sạ Phố. Ngạc biết rằng không cự nổi Hải, bèn qua phía đông sông Tiền Ðường để đánh giặc khác.
Trước đây khi quân Hải đổ bộ vào đất liền, ra lệnh nhận chìm thuyền, biểu lộ quyết tâm không trở về. Ðến nay Hồ Tôn Hiến lại sai người nói với Hải rằng:
“Nếu có ý nội phụ, thì vùng sông Ngô Tùng hiện nay có giặc, sao không đến đó lập công, lại lấy được một số thuyền làm kế lâu dài.”
Hải cho là đúng, đột kích vùng Chu Kính, giết hơn 30 tên. Tôn Hiến sai Du Ðại Du ngầm đến đốt thuyền, khiến trong lòng Hải đâm sợ; bèn cho em là Hồng đến làm con tin, hiến những thứ bản thân dùng như mũ Phi Ngư, kiên giáp, danh kiếm và những đồ thưởng ngoạn. Tôn Hiến đãi Hồng rất hậu, dụ Hải bắt trói bọn Trần Ðông, Ma Diệp; sẽ được ban chức thế tập. Hải quả trói được Diệp đem đến hiến, Tôn Hiến cởi trói cho Diệp, lệnh Diệp viết thư xui Trần Ðông đánh Hải, lại ngầm tiết lộ thư này cho Hải. Hải giận, người thiếp của Hải lại nhận hối lộ của Tôn Hiến khuyên Hải ra hàng. Do đó Hải lập kế trói Trần Ðông đem hiến, cầm 500 quân đến Sạ Phố đóng doanh tại Lương Trang; quan quân đến đốt phá sào huyệt Sạ Phố, giết hơn 300 người. Hải xin hàng trong ngày, vội đến trước giờ hẹn, lưu giáp sĩ ngoài thành Bình Hồ, đốc suất Tù trưởng hơn 100 tên, đồng phục giáp trụ đi vào. Văn Hoa sợ, không muốn chấp nhận. Tôn Hiến cưỡng lại cho vào. Hải cúi đầu nhận tội, Tôn Hiến xoa đỉnh đầu Hải phủ dụ. Hải tự chọn Trầm trang để đóng quân. Trầm trang gồm hai trang phía đông và phía tây, ở giữa có sông làm hào; Tôn Hiến cho Hải ở trang phía đông, để trang phía tây cho đồ đảng của Trần Ðông đóng. Rồi Tôn Hiến bảo Ðông gửi thư cho đồ đảng rằng: “Ðốc phủ [Tôn Hiến] sai Hải đánh chúng bay đêm nay.”
Ðồ đảng của Ðông sợ, đang đêm mang quân đánh Hải. Hải mang hai người thiếp băng qua đường tắt, trúng phải giáo. Sáng hôm sau, quan quân vây, Hải nhảy xuống nước chết. Lại gặp lúc Lư Ðường bắt được Tốt Ngũ Lang đến, Tốt Ngũ lang là em của Ngung đảo chủ. Bèn giải Hồng, Ðông, Diệp, Ngũ Lang, cùng thủ cấp của Từ Hải đến kinh sư. Vua rất mừng, cho làm lễ thái miếu, thăng Hồ Tôn Hiến chức Hữu Ðô Ngự sử, ban vàng. Dư đảng của Từ Hải chạy đến Châu Sơn. Tôn Hiến sai Du Ðại Du ban đêm đốt trại. Lưỡng Chiết (4) giặc Nuỵ tạm bình.
Tháng giêng năm Gia Tĩnh thứ 36 [1557], Nguyễn Ngạc bị đổi làm Tuần phủ Phúc Kiến; Hồ Tôn Hiến được mệnh kiêm Tuần phủ Chiết Giang. Tưởng Châu hoạt động trong hàng ngũ Nuỵ dụ được hai đảo chủ Sơn Khẩu, Phong Hậu là Nguyên Nghĩa Trường, Nguyên Nghĩa Trấn trả lại những người bị bắt và mang phương vật vào triều cống. Tôn Hiến tâu lên, chiếu ban thưởng các Sứ giả rất hậu, rồi cho về. Ðến tháng 11 cho viên Di quan Thiện Diệu cùng Uông Trực đến buôn bán, ghé thuyền tại Cầm Cảng. Người dân Chiết Giang nghe tin Uông Trực cùng quân Nuỵ đến, kinh hãi. Tuần án Ngự sử Vương Bản Cố cũng cho rằng bất tiện, quan trong triều cho là Tôn Hiến gây họa cho miền đông nam. Trực sai Ngạo đến bảo Tôn Hiến rằng:
“Bọn chúng tôi phụng chiếu chỉ đến đây, dẹp việc binh để yên biên cảnh, đáng sai sứ đến đón từ xa để khao thưởng; nay dàn ra nhiều quân, cấm thuyền bè qua lại, như vậy là muốn đánh chúng tôi ư!”
Tôn Hiến đem lời phủ dụ tiếp, nhưng Trực không tin, lại sai người con [Ngạo] viết thư chiêu dụ. Trực nói:
“Con sao ngu quá. Cha mày ở đây thì họ hậu đãi mày. Nếu cha mày đến đó thì cả hai cùng chết!”
…
Kính mời Quý vị xem chi tiết tại đây: https://trithucvn.co/van-hoa/ho-ton-hien-tu-hai-cung-vo-be.html